پژوهش‌سرا؛ پلی بین مدرسه و دانشگاه
پژوهش‌سرای رویان که چندسالی است که عنوان قطب زیست‌شناسی خراسان‌رضوی را دریافت کرده، استعداد دانش‌آموزان را در حوزه‌های مختلف پرورش می‌دهد.
چند نفر از بچه‌ها، طرح‌هایشان را با خودشان به پژوهش‌سرا آورده‌اند. استاد که از سن‌وسالش معلوم است تجربه سال‌های طولانی تدریس دارد، تک‌تک نمونه‌ها را با دقت نگاه می‌کند و توضیحات لازم را به دانش‌آموزان می‌دهد.
بچه‌ها دور استاد را گرفته‌اند و سؤال‌پیچش می‌کنند. بسیاری از این دانش‌آموزان سال‌هاست با پژوهش‌سرا در ارتباط هستند و ورود به عرصه دانش را مدیون استادانشان در پژوهش‌سرای دانش‌آموزی رویان در محله سجاد می‌دانند.
قطب زیست‌شناسی استان
پژوهش‌سرای دانش‌آموزی رویان در ناحیه ۴ آموزش‌وپرورش قرار دارد و به‌عنوان قطب زیست‌شناسی دانش‌آموزی استان خراسان‌رضوی شناخته می‌شود. معصومه برات‌زاده مسئول پژوهش‌سرای رویان است.
او درباره امکانات و حوزه‌های فعالیت این مجموعه می‌گوید: این پژوهش‌سرای دانش‌آموزی سال ۱۳۸۳ در فضایی به‌وسعت پانصد مترمربع راه‌اندازی شد. آزمایشگاه زیست‌شناسی، شیمی، فیزیک، نجوم، کارگاه فناوری و اتاق پژوهش، شش بخش علمی‌وپژوهشی فعال در پژوهش‌سرا هستند. کتابخانه اختصاصی این مجموعه نیز که دارای ۱۲۰۰ جلد کتاب در زمینه‌های مختلف علمی، تاریخ، شیمی، فیزیک، ادبیات و زیست‌شناسی است، مورد استقبال دانش‌آموزان قرار دارد.
به‌گفته او پژوهش‌سرای دانش‌آموزی رویان چندسالی است که عنوان قطب زیست‌شناسی استان خراسان‌رضوی را دریافت کرده است.
برات‌زاده در ادامه می‌گوید: «رویان» در پنج دوره مسابقات دانش‌آموزی کشور با کسب بهترین و بیشترین تعداد نخبگان و برگزیدگان دانش‌آموزی در حوزه زیست‌شناسی به‌عنوان قطب زیست‌فناوری استان خراسان‌رضوی شناخته شده است. البته در این پژوهش‌سرا علاوه بر فعالیت در حوزه زیست‌فناوری، در حوزه ادبیات، فیزیک، شیمی و تاریخ نیز فعالیت می‌کنیم، به‌ویژه در حوزه ادبیات و شعر در اولین دوره مسابقات شعر پژوهش‌سرا‌های دانش‌آموزی کشور، امیرحسین پاسبان از تربیت‌یافتگان پژوهش‌سرای رویان رتبه اول را کسب کرد.
تربیت ۳ هزار دانش‌آموز نخبه و پژوهشگر
رویان با شناسایی دانش‌آموزان نخبه ناحیه و حمایت از آن‌ها قدم بسیار بزرگی در جهت پرورش نخبگان علمی و دانشگاهی آینده کشور برداشته است. هدف اصلی از تأسیس پژوهش‌سرا‌ها شناسایی دانش‌آموزان نخبه و حمایت علمی همه‌جانبه از آن‌ها برای شکوفایی استعداد آن‌ها تا مقطع دانشگاه است.
آن‌ها برای شناسایی این دانش‌آموزان نخبه دو روش دارند؛ روش اول شناسایی این دانش‌آموزان از طریق ثبت‌نام در انجمن‌های علمی مدارس است، یعنی مدرسه‌ها این دانش‌آموزان را به پژوهش‌سرا معرفی می‌کنند و آن‌ها نیز باتوجه‌به استعداد و زمینه علمی و پژوهشی که دانش‌آموزان دارند، هدایتشان را برعهده می‌گیرند. روش دیگر، شناسایی دانش‌آموزان از طریق برنامه‌های استعدادیابی پژوهش‌سراست.
برات‌زاده ادامه می‌دهد: در این روش همکاران ما با حضور در مدارس و برگزاری آزمون‌های مختلف، دانش‌آموزان مستعد را شناسایی و ثبت‌نام می‌کنند. این دانش‌آموزان در مراحل بعدی غربالگری علمی می‌شوند و برگزیدگان آن‌ها در مسیر پژوهش و تولید علم همکاری با پژوهش‌سرا را ادامه می‌دهند.
اکنون ۳ هزار دانش‌آموز نخبه علمی در مراحل اولیه تا مراحل بالا و کشوری از برنامه‌های علمی و پژوهشی اینجا استفاده می‌کنند. البته بیشتر این دانش‌آموزان از ناحیه ۴ آموزش‌وپرورش هستند.
ارتباط پژوهش‌سرا با مراکز دانشگاهی
پژوهش‌سرای دانش‌آموزی رویان از بدو تأسیس به داشتن استادان و معلمان برتر و باتجربه معروف بوده است. خیلی‌ها یکی از دلایل موفقیتش را همین استادان باتجربه می‌دانند.
برات‌زاده که خود سابقه ۲۵ سال تدریس در رشته زیست‌شناسی را دارد و از ۵ سال قبل مدیریت این فضا را برعهده دارد، در تأیید این مطلب می‌گوید: بیش از ۹۵ درصد استادان فعال در رویان سابقه تدریس دست‌کم بیست‌ساله دارند و تدریس در دانشگاه‌های معتبر مشهد را نیز برعهده دارند.
دکتر الهه علی‌خانی، دکتر آزیتا مهربخش، دکتر بهرام برادران، دکتر آوا ثقفی و دکتر سیدمحمدرضا امامیان ازجمله مدرسان پژوهش‌سرا هستند که در دانشگاه تدریس می‌کنند. تدریس این دبیران در دانشگاه، ارتباط پژوهش‌سرا را با مراکز دانشگاهی و علمی بهتر و آسان‌تر کرده است.
به‌گفته او، در بسیاری از موارد اتفاق افتاده که دبیر تشخیص داده است اگر دانش‌آموز با فلان مرکز علمی و پژوهشی دانشگاهی ارتباط داشته باشد، بهتر است و این ارتباط به‌آسانی و بدون نامه‌نگاری‌ها و بروکراسی‌های معمول اداری انجام شده است: امتیاز دیگر این ارتباط، ورود بی‌واسطه دانش‌آموز به مناظرات و بحث‌های دانشگاهی است.
با این حضور، دانش‌آموز با فضای علمی دانشگاه آشنا می‌شود و در زمان ورود به دانشگاه با محیط آن ناآشنا نیست و به‌قولی بلافاصله می‌تواند با فضای علمی و تحقیقاتی دانشگاه هماهنگ و همراه شود. ما حتی دانش‌آموزی داشتیم که در بحث‌ها و مناظرات دانشگاه حضور داشته و در پاره‌ای از موارد به‌دلیل تسلط بر منابع و اطلاعات علمی و پژوهشی مورد تشویق مدیران دانشگاه و استادان قرار گرفته است.
فعالیت در حوزه مشکلات محله
پژوهش‌سرای دانش‌آموزی رویان در حوزه محلی و ارتباط با شهروندان نیز فعالیت‌های خوبی دارد و حتی تحقیقاتی با موضوع مشکلات محله داشته است.
برات‌زاده می‌گوید: یکی از اولویت‌های ما در پژوهش‌سرای رویان، محله است. باتوجه‌به قرارگفتن این مکان در محله سجاد، ما ارتباط خوبی با اهالی به‌ویژه اولیای ساکن در محله داریم. این ارتباط به‌حدی است که والدین و همسایه‌ها به‌صورت آزادانه در کلاس‌های آموزشی در زمینه کدنویسی، برنامه‌نویسی و آموزش‌های کامپیوتری شرکت می‌کنند.
پژوهش‌سرای رویان در حوزه ارتباط با شهروندان نیز فعالیت‌های خوبی دارد
برات‌زاده می‌گوید: یک روز یکی از همسایه‌ها که دبیر بازنشسته بود، به پژوهش‌سرا آمد و درخواست همکاری و انتقال تجربیاتش را داشت، ما نیز از این موضوع استقبال کردیم. در جریان همین ارتباط دوستانه، ما دیدار اعضای شورای اجتماعی محله سجاد از پژوهش‌سرا را داشتیم که بسیار تأثیرگذار بود. دراین‌باره وبیناری (سمینار مجازی) را با همکاری شهرداری منطقه‌یک و شورای اجتماعی برگزار کردیم که با استقبال خوب نخبگان محلی و دیدگاه‌های آن‌ها روبه‌رو شد.
ورود به عرصه شعر با پژوهش‌سرا
امیرحسین پاسبان، دارنده رتبه اول کشوری شعر در نخستین مسابقات پژوهش‌سرا‌های دانش‌آموزی کشور در سال ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲:
ورود من به عرصه شعر و شاعری از پژوهش‌سرای رویان بوده است. تا سال دهم دل‌نوشته می‌نوشتم، اما جنبه شعری چندانی نداشت. از سال دهم که با پژوهش‌سرای رویان آشنا شدم، دیدگاهم به ادبیات و شعر عوض شد و تازه آن زمان به قدرت زبان فارسی در هویت بخشی ایرانیان پی بردم. بعد از آن با رفتن به کلاس‌های آموزشی و شعر دکتر رؤیا رستگار با قوانین و اصول شعر آشنا شدم.
در مجامع و شب‌های شعر دانشگاه حاضر شدم و در مدت یک‌سال توانستم اشعاری را در دو قالب شعر کلاسیک و مدرن بسرایم. امسال نیز در اولین دوره مسابقه شعرخوانی پژوهش‌سرا‌های کشور شرکت و رتبه اول را کسب کردم. این موفقیت را مدیون کمک‌های استادم دکتر رؤیا رستگار و پژوهش‌سرای رویان هستم. الان نیز درحال سرودن مجموعه‌ای از اشعار با عنوان «شناسنامه آه» هستم که به‌زودی تکمیل و چاپ خواهد شد.
آشنایی با دنیای اخترزیستشناسی
هلیا حیدری، از دانش‌آموزان محقق پژوهش‌سرای دانش‌آموزی رویان:
در دوره اول دبیرستان با اخترزیستشناسی به صورت جسته‌گریخته و محدود آشنا شده بودم. (اختر‌زیست شناسی با نام برون‌زیست‌شناسی نیز شناخته می‌شود، ترکیبی ازچندزمینه مطالعاتی که با طبیعت موجودات روی زمین و حیات فراتر از زمین مرتبط است.) بعد از مدتی ازطریق فضای مجازی شاد با پژوهش‌سرای رویان و خانم برات‌زاده آشنا شدم.
در ارتباطات بعدی متوجه شدم پژوهش‌سرای رویان در زمینه اخترزیستشناسی تحقیقات و فعالیت‌های خوبی داشته است. خانم فاطمه برهانی از استادان پژوهش‌سرا درباره نحوه تحقیق و جست‌وجو در سایت‌های فعال علمی در این زمینه باره اطلاعات خوبی به من داد.
پس از آشنایی با این پژوهش‌سرا در مسابقات اخترزیستشناسی شرکت و رتبه اول استان را کسب کردم. اگر پژوهش‌سرای رویان نبود مسیرم برای این‌گونه تحقیقات بسته بود. با توجه به جدید و خاص بودن این رشته تحقیقی افراد خاصی درباره آن اطلاعات دارند. علاقه دارم در زمینه اخترشناسی کتابی را ترجمه کنم.
* این گزارش شنبه ۱۹ اسفندماه ۱۴۰۲ در شماره ۵۴۹ شهرآرامحله منطقه ۱ و ۲ چاپ شده است.
لینک کوتاه
روایات مشابه
ارسال نظر
محله رسالت؛ یادگار روستای یوسفیه و قاسم‌آباد 
حجاب؛ محله پررفت‌وآمد قاسم‌آباد 